Jak zapewne wiecie drzewko kawowca jak każda inna roślina potrzebuje konkretnych warunków atmosferycznych i geograficznych, by wydać owoce. Na przykład roślinka kawy, która ozdabia nasz parapet raczej nie urodzi żadnej wisienki.
Potocznie zwany pas kawowy czyli z ang. coffee belt, to umownie określony teren pomiędzy zwrotnikiem Raka i Koziorożca.
Występują tam odpowiednie warunki do rozwoju drzewka kawowego. Przyjrzyjmy się najpierw tym warunkom:
- temperatura powietrza - kawa rośnie w klimacie subtropikalnym, czyli bardzo ciepłym, idealna temperatura waha się miedzy 18°C, a 24°C. Niezwykle niebezpieczne są dla niej przymrozki. Jeśli temperatura spadnie poniżej 0, to jest w stanie zniszczyć całe plony.
- ilośc opadów - wilgotność powietrza i ilość opadów są bardzo istotne. Kawowiec uwielbia mokry klimat, lecz zbyt duża ilość opadów i stojąca woda może mu również zaszkodzić, dlatego pomocne jest to, by drzewka rosły na zboczu gór czy pagórków
- wysokość nad poziomem morza - im wyższa tym trudniejsze są uprawy, dlatego tak często kawy z wyższych partii (ponad 1600 m.n.p.m) są droższe i wyżej punktowane. Chodzi głownie o czas dojrzewania, jeśli noce są chłodniejsze i ogólna temperatura niższa (lecz oczywiście nie zbyt niska), to ziarenko ma więcej czasu na to, by dojrzeć. Oznacza to wolniejszy proces produkcji, a co za tym idzie bardziej kwasowy i interesujący smak, który jest wyżej oceniany przez Q graderów.
- ilość cienia - pomimo tego, iż roślinka kawowca uwielbia słońce, to zbyt intensywne promienie zagrażają jej. Dlatego praktykuje się sadzenie innych roślin w okolicy, po to by zacienić je, na przykład bananowce, palmy, bambusy. W niektórych przypadkach kawa nawet rośnie w lesie tropikalnym.
- jakość gleby - kawowiec najlepiej się czuje w żyznych, wilgotnych i dobrze przepuszczalnych glebach. Bardzo często rośnie na glebach wulkanicznych, aluwialnych lub glinie.
Jakie więc kraje są zaliczane do pasa kawowego? Największym producentem kawy jest Brazylia, która produkuje 1/3 całej kawy na świecie. Za nią plasuje się już od lat Wietnam, Kolumbia, Indonezja i Etiopia.
Ameryka południowa
- Brazylia jako największy producent kawy na świecie, produkuje 1/3 całej ilości kawy jaka jest co roku uprawiana na świecie. Najbardziej kawowe regiony to Minas Gerais, Sul de Minas, Cerrado, Bahia i Parana. Średnia wysokość n.p.m. to 700 - 1350 m. Ponieważ uprawy brazylijskie są tak ogromne, ziarna mogą bardzo różnić się smakiem. Większość będzie jednak bardzo orzechowa i czekoladowa z owocowym posmakiem. Kawy z Brazylii są mało kwasowe, często słodkie z dość ciężkim body.
- Kolumbia to trzecie pod względem wielkości produkcji kawy państwo na świecie. Jej ukształtowanie terenu i klimat pozwalają na uzyskanie niesamowitych profili smakowych. Wielu producentów eksperymentuje z nowoczesnymi odmianami i metodami fermentacji. Możemy zasmakować wszelkich aromatów i smaków od ciemnej czekolady, jabłek czy cytrusów po owoce leśne i jaśmin. Przeważają wysokie uprawy od 1200 do 2100 m n.p.m. Najpopularniejsze regiony to Huila, Tolima, Narino i Antiquia.
- Peru jest krajem, który produkuje około 4.4 mln worków rocznie. Główne regiony to Cusco, Junin, Cajamarca i San Martin. Produkuje się tam przede wszystkim kawę po obróbce mytej i jej profil smakowy jest słodki, czysty i nierzadko owocowo-czekoladowy. Jakość kawy z Peru w ostatni latach bardzo wzrosła, dzięki licznym organizacjom, które prowadzą szkolenia i warsztaty dla rolników. Wysokość nad poziomem morza waha się od 1000 do 2100 metrów.
- Wenezuela i Boliwia - niska liczba wyprodukowanej kawy, Wenezuela 500 tysięcy worków rocznie, a Boliwia 80 tysięcy.
Ameryka Środkowa
- Honduras - największy producent kawy w Ameryce Środkowej. Pomimo problemów klimatycznych i chorób liści kawowca (ang. leaf rust) pozostaje na piątym miejscu na świecie. W latach 2017-2019 produkcja przekraczała 7.5 miliona worków, lecz w 2020 i 2021 spadła do 5.5. Kawa z Hondurasu cechuje się słodyczą i przyjemnym owocowym smakiem, czasem bywa również przyjemnie kwasowa. Szerokie spektrum smaku zawdzięcza dużą wysokością nad poziomem morza, od 1000 do 1600 metrów. Regiony gdzie uprawia się Arabikę to Copan, Agata, El Paraiso, Comayagua i Opalaca.
- Meksyk głównie eksportuję kawę do Stanów Zjednoczonych. Dość ciężko jest kupić dobrej jakości Arabikę z Meksyku. Głownie jest uprawiana na południu kraju w Chiapas, Oaxaca i Veracruz. Są to również najbiedniejsze regiony w kraju. Od 1990 popularne stały się weryfikację typu Fair Trade czy Organic. Meksyk produkuje ogromną ilość kawy certyfikowaną znakiem Organic. Profil smakowy jest bardzo rozległy od delikatnych i owocowych po czekoladowe i karmelowe.
- Gwatemala słynie z wysokiej jakości kawy. To kraj gdzie uprawy kawowca zaczynają się od 1300 m n.p.m., a rolnicy często posiadają swoje własne stacje myjące i sami przeprowadzają obróbkę ziarna. Dzięki wysokości upraw, małym plantacjom i dbałości o ziarno, otrzymujemy delikatne i owocowe nuty, dobrze zbalansowane, jak również czekoladowe smaki z ciężkim body. Najbardziej znanym regionem jest Huehuetenango, który znajduje się w najwyższych górach Ameryki Centralnej i tworzy idealne warunki do oprawy kawowca. Pozostałe regiony to Coban, Nuevo Oriente, San Marcos czy Antiqua.
- Nikaragua plasuje się na 12 miejscu, jeśli chodzi o światowa produkcje. Kawowce są uprawiane na małym cypelku na północy kraju. Najpopularniejsze regiony to Jinotega, Matagalpa i Nueva Segovia. Profil smakowy ziaren z Nikaragui jest bardzo zróżnicowany - od owocowych i delikatnie kwasowych z lekkim body po kwiatowe i czekoladowe. Wysokość upraw waha się między 1100 a 1170 m n.p.m. Z roku na rok kraj ten produkuje coraz lepsze kawy, szczególnie od 2002 roku kiedy po raz pierwszy odbyło się Cup of Excellence.
- Kostaryka - kraj który produkuje kawę cieszącą się dużym uznaniem. Przez lata rząd Kostaryki wspierał uprawę kaowców, do tego stopnia że zabronił produkcji Robusty. Kostaryka dzięki bujnej dżungli i wulkanicznej ziemi przejawia idealne warunki do uprawy wysokiej jakości kawy. Popularne odmiany to Pacamara, Catuai, Caturra czy Gesha. Przeważają wysokie uprawy, powyżej 900 m n.p.m do 1900 m n.p.m. Dawniej kawa z Kostaryki bywała czysta i owocowa, lecz nudna. Aktualnie dzięki różnorodności procesów obróbki i wiedzy jaką posiadają producenci, osiąga bardzo wysokie oceny SCA, a nuty smakowe przypominają czerwone owoce, cytrusy, orzechy i suszone owoce. Największy i najstarszy region znany z upraw kawy to Central Valley, gdzie występują trzy wulkany. Pozostałe regiony to West Valley, Terazzu Tres Rios czy Orosi.
- Salwador - należał do liderów w producji kawy ma świecie. Ziarna z Salwadoru cieszyły się dobra opinią, lecz przez wojnę domową w 1880 roku straciły na wartości, a kupcy zaczęli szukać dostawców wśród innych krajów. Wówczas Salwador był czwartym krajem pod względem wielkości upraw na świecie. Obecnie produkuje prawie dwa razy mniej kawy, niż wtedy. Kiedy inne krajem zaczęły wprowadzać hybrydy i nowe odmiany Salwador pozostał przy rodzimych odmianach Heirloom i Bourbon. Dzięki temu mamy szanse próbować niezwykle słodkie, dobrze zbalansowane i przyjemnie kwasowe ziarna. Wysokość upraw jest dość rozpięta w tym kraju - od 500 do nawet 2150 m n.p.m. W kraju tym została odkryta odmiana Pacas, nazwana od właściciela farmy Don Alberto Pacas. Później odmiana ta została zmieszana z Maragogype, by stworzyć odmianę Pacamara o bardzo dużych ziarnach.
- Panama - warto wspomnieć o tym kraju nie z racji wielkości upraw (zajmuje 37 miejsce na świecie), lecz z racji niezwykle popularnej farmy. Hacjenda La Esmeralda pobiła kilka rekordów - kiedy w 2004 zorganizowano konkurs na najlepiej smakujący kawę Best of Panama, Hacienda La Esmeralda wygrała, a kawa osiągnęła rekordową cenę $21 za funta. Farma wygrała konkurs 4 lata z rzędu, a w 2013 roku cena za funt osiągnęła $350.25, bijąc wszelkie rekordy Kopi Luwak czy Jamajki Blue Mountain. Kawy te, w przeciwieństwie do Geshy z Panamy nie są drogie z powodu niezwykłego smaku, lecz procesu pozyskiwania i zabiegów marketingowych. Od tej pory odmiana Gesha, którą rozpowszechniła Hacienda z Panamy zaczęła być uprawiana przez znacznie większą ilość producentów.
Wyspy Karaibskie - Kuba, Haiti, Dominikana i Jamajka.
Na wyspach tych nie uprawia się ogromnej ilości kawy, lecz warto o nich wspomnieć.
- Kawa kubańska jest ciężka do zidentyfikowania, można ją jedynie przypisać do regionu, a nie do konkretnej farmy. Charakteryzuje się ciężkim body i niską kwasowością, gdyż w dużej mierze rośnie na niskich wysokościach.
- Haiti konsumuje większość kawy jaką produkuje, wiec bardzo mała ilość jest eksportowana. Niestety z powodu trzęsienia ziemi w 2010 roku, większość upraw została zniszczona, a wartość już małego rynku kawy spadła z 7 do 1 mln dolarów.
- Kawa z Dominikany jest oczywiście rzadkością. Większość upraw jest konsumowana w kraju lub eksportowana do Stanów Zjednoczonych. Region, który jest uznawany za produkcję najlepszej kawy to Barahona. Na wyspie dominują dwie odmiany Caturra i Typica, które w wyżej ocenianych kawach mają łagodny, lekko kwasowy smak i mają stosunkowo ciężkie body.
- Wyspa, która z tych czterech wymienionych, produkuje najmniejsza ilość kawy to Jamajka. Warto o niej wspomnieć, gdyż chyba każdy kawosz słyszał o kawie Blue Mountain. Rośnie ona na zboczach gór Blue Mountain i charakteryzuje się łagodnym, słodkim, owocowym smakiem. Wysokie ceny oraz światowa sławę kawa ta osiągnęła niestety nie dzięki wybitnemu smakowi, lecz dzięki wybitnemu marketingowi. Teren upraw Jamajki Blue Mountain jest dobrze chroniony, a miano tej nazwy mogą nosić tylko ziarna zebrane pomiędzy 900 a 1500 m n.p.m. Głównym importerem jest Japonia, która rozsławiła te kawę na cały świat i stworzyła swego rodzaju mit. Od 1950 roku ziarna z Jamajki zyskiwały coraz większą popularność za sprawą mokrej obróbki oraz czystego i łagodnego smaku. Małe, drewniane baryłki, w których eksportowane są ziarna jeszcze bardziej pomogły w reputacji kawy. Niestety bardzo często Jamajka Blue Mountain nie ma szans konkurować z innymi ziarnami Speciality z Afryki Wschodniej czy Ameryki Środkowej i Południowej.